Luật Chơi Bowling: Hướng Dẫn Cơ Bản Cho Người Mới Bắt Đầu

Bowling – môn thể thao giải trí phổ biến, phù hợp với mọi lứa tuổi.

Giới thiệu tổng quan về môn Bowling

Bowling hiện đại bắt đầu phát triển mạnh mẽ từ cuối thế kỷ 19 tại Mỹ.

Luật chơi bowling cơ bản

• Strike (ký hiệu "X"): xảy ra khi người chơi làm đổ cả 10 pin chỉ với lần ném đầu tiên của một frame. Khi đạt strike, frame đó được tính 10 điểm cơ bản cộng thêm điểm thưởng bằng tổng số pin hạ được trong hai lần ném tiếp theo[4]. Nói cách khác, điểm của frame có strike = 10 + (số pin của 2 lần ném kế tiếp). Ví dụ, nếu frame 1 bạn strike (10 pin), frame 2 ném được 3 pin ở lần 1 và 6 pin ở lần 2, thì điểm frame 1 sẽ là 10 + (3+6) = 19 điểm; sau đó cộng với điểm frame 2 là 3+6 = 9, tổng hai frame là 28 điểm. Nếu thực hiện nhiều strike liên tiếp, điểm thưởng có thể cộng dồn rất cao. Hai strike liên tiếp gọi là “double”, ba strike liên tiếp gọi là “turkey”, bốn strike là “four-bagger”, v.v.
• Spare (ký hiệu "/"): xảy ra khi phải dùng đến lần ném thứ hai của frame mới làm đổ hết 10 pin. Điểm của một spare là 10 điểm cộng thêm điểm thưởng bằng số pin hạ được ở lần ném tiếp theo (chỉ tính lần ném đầu tiên của frame sau). Ví dụ: nếu ở frame 1 bạn hạ được 6 pin ở lần ném đầu và 4 pin ở lần ném thứ hai (tổng 10 pin, tức spare), rồi frame 2 ném được 5 pin ở lần đầu, thì điểm frame 1 sẽ là 10 + 5 (điểm thưởng từ lần ném đầu frame 2) = 15 điểm.
• Open frame: nếu sau hai lần ném trong một frame mà vẫn còn pin đứng (không strike hoặc spare), điểm frame đó đơn giản là tổng số pin đã hạ được ở cả hai lần. Ví dụ một frame ném lần lượt được 7 rồi 1 pin thì frame đó ghi 8 điểm.
• Frame thứ 10: Trong lượt ném thứ 10, cách tính hơi đặc biệt do có thể có lần ném thưởng. Cụ thể, nếu bạn strike ở frame 10, bạn được ném thêm 2 lần nữa để tính điểm thưởng cho strike (tổng cộng frame 10 bạn sẽ ném 3 lần). Nếu bạn spare ở frame 10, bạn được ném thêm 1 lần nữa để tính điểm thưởng cho spare. Số điểm frame 10 sẽ bao gồm điểm thưởng này nhưng lưu ý điểm thưởng của frame 10 chỉ tính để thưởng chứ không nhân đôi sang frame tiếp theo (vì frame 10 là frame cuối). Do đó, tối đa người chơi ném 1 ván là 12 lần (12 strike liên tiếp) và điểm tối đa là 300.

Bảng điểm bowling với ký hiệu Strike (X) và Spare (/).

Thuật ngữ cơ bản: Để hiểu luật chơi, người mới cần nắm một số thuật ngữ bowling thường dùng:

• Pin (Ki): những chai gỗ được xếp ở cuối đường băng. Mỗi lượt có 10 pin được xếp theo hình tam giác (4 pin hàng cuối, 3 pin hàng kế, 2 pin, rồi 1 pin đầu). Mỗi pin bị hạ tương ứng 1 điểm.
• Frame (lượt chơi): đơn vị lượt ném trong một ván. Mỗi game có 10 frame cho mỗi người chơi.
• Strike: tình huống đổ hết 10 pin chỉ với một lần ném đầu của frame đó. Trên bảng điểm thường ký hiệu X cho strike.
• Spare: tình huống đổ hết 10 pin trong một frame nhưng phải dùng đến lần ném thứ hai (sau khi lần đầu còn sót pin). Ký hiệu spare trên bảng điểm là dấu /.
• Foul: lỗi phạm quy khi người chơi bước qua vạch giới hạn (foul line) trên đường băng khi ném bóng. Nếu bị foul thì cú ném đó không được tính điểm, số pin đổ (nếu có) cũng không tính. Người chơi cần bắt đầu lại lượt ném (nếu còn lần ném trong frame) và sẽ thấy ký hiệu "F" trên bảng điểm cho lần ném foul.
• Gutter ball: cú ném bóng rơi vào rãnh (gutter) hai bên đường băng trước khi tới pin, khiến bóng không làm đổ pin nào. Lần ném đó ghi 0 điểm.
• Split: tình huống sau lần ném đầu tiên của frame vẫn còn đứng ít nhất 2 pin tách xa nhau, khó có thể hạ cả hai bằng một lần ném tiếp. Ví dụ phổ biến là còn pin số 7 và 10 đứng ở hai góc – đây là split khó.

Strike – khi người chơi hạ gục cả 10 pin chỉ với một lần ném.

Cấu trúc sân chơi bowling và thiết bị cần thiết

• Bóng bowling: Bóng bowling có đường kính khoảng 22 cm, làm từ vật liệu cứng như nhựa tổng hợp hoặc cao su đặc biệt. Trọng lượng bóng được tính bằng đơn vị pound (1 pound ≈ 0,45 kg) và thường được ghi bằng số trên bóng. Các bóng nhẹ nhất thường là số 6 (khoảng 6 lb ~ 2,7 kg) và nặng nhất là số 16 (~7,3 kg). Người lớn thường chơi bóng từ 10-14 lb, nhưng người mới nên chọn bóng nhẹ vừa sức để dễ kiểm soát. Mỗi quả bóng có 3 lỗ để đặt ngón tay (thường là ngón cái, ngón giữa và ngón áp út) giúp cầm nắm chắc chắn khi vung ném. Bạn hãy chọn quả bóng có kích thước lỗ vừa vặn với các ngón tay – không quá chật khiến khó rút tay, cũng không quá rộng làm tuột bóng khi ném. Một mẹo nhỏ là nên chọn bóng nặng khoảng 10% trọng lượng cơ thể bạn, và cảm thấy thoải mái khi cầm vung tay.

Bóng bowling có nhiều trọng lượng từ 6 đến 16 pound.

• Giày bowling: Khi chơi bowling, giày chuyên dụng là trang bị bắt buộc. Giày bowling được thiết kế với đế đặc biệt, thường làm bằng da hoặc cao su trơn mịn ở phần mũi và một phần đế trượt, giúp người chơi có thể trượt chân nhẹ nhàng khi thả bóng mà không bị vấp dừng đột ngột. Đồng thời, đế giày cũng có phần tạo ma sát phù hợp để người chơi không trượt ngã trên sàn gỗ láng. Hầu hết các trung tâm bowling đều có giày cho khách thuê/mượn nếu bạn chưa có giày riêng. Lưu ý không đi giày thể thao thường hoặc giày dép cá nhân lên khu vực chơi vì sàn bowling rất trơn, dễ gây té ngã và cũng có thể làm hỏng sàn.

Giày bowling chuyên dụng giúp người chơi di chuyển an toàn và mượt mà.

• Phụ kiện và trang phục khác: Về trang phục, nên mặc quần áo thoải mái, dễ vận động. Nhiều người chơi chọn mặc áo bowling – đây là loại áo chuyên dụng dành cho môn này, thường là áo sơ mi hoặc áo polo dáng rộng rãi, chất liệu thoáng mát giúp thấm hút mồ hôi tốt. Áo bowling thường có cổ tàu hoặc cổ bẻ, tay ngắn, form suông để người chơi vung tay thoải mái mà không bị vướng. (Phần trang phục sẽ được trình bày kỹ hơn ở mục sau.) Ngoài ra, bạn có thể sử dụng băng cổ tay hoặc găng tay bowling nếu cần hỗ trợ giữ cổ tay thẳng khi ném; tuy nhiên với người mới thì chưa nhất thiết. Một chiếc khăn nhỏ cũng hữu ích để lau tay hoặc lau dầu trên bóng trong quá trình chơi.
• Máy móc hỗ trợ: Tại các trung tâm bowling, mọi thứ như máy dựng pin, máy trả bóng đều tự động. Bạn chỉ cần làm quen với màn hình hiển thị điểm và cách nhập tên người chơi trước khi bắt đầu. Bảng điểm điện tử sẽ tự động tính điểm cho bạn sau mỗi lượt ném, nên người mới không phải lo lắng nhiều về việc cộng điểm, thay vào đó hãy tập trung vào kỹ thuật ném.

Hướng dẫn cách chơi bowling cơ bản

Tư thế chuẩn bị và cách cầm bóng bowling đúng kỹ thuật.

Người chơi thực hiện bước chạy đà trước khi thả bóng.

Cú ném thẳng trúng mục tiêu giúp tăng cơ hội strike.

• Chọn bóng phù hợp: Đừng cố ném bóng quá nặng ngoài sức mình. Bắt đầu với quả bóng nhẹ mà bạn có thể kiểm soát tốt, sau đó tăng dần khi đã quen kỹ thuật. Quả bóng khoảng 8-10 lb là phù hợp cho nhiều người mới, hoặc theo quy tắc 10% trọng lượng cơ thể như đã nói.
• Học cú ném thẳng trước: Trước khi tìm hiểu những kỹ thuật xoáy (hook), người mới nên tập trung vào ném thẳng (straight ball) sao cho chính xác. Ném thẳng giúp bạn rèn độ chính xác nhắm trúng mục tiêu. Khi đã thường xuyên ném trúng pin mục tiêu, bạn có thể tập thêm kỹ thuật xoáy để tăng sức mạnh và khả năng strike.
• Dùng các dấu trên lane để canh: Thay vì nhắm trực tiếp vào pin (khoảng cách xa, dễ sai lệch), hãy nhắm bóng lăn qua một trong 7 mũi tên trên mặt lane ở tầm gần. Chọn mũi tên thích hợp dựa trên vị trí đứng và pin mục tiêu. Điều chỉnh vị trí đứng của bạn sang trái hoặc phải vài bước cho phù hợp với hướng ném mong muốn.
• Giữ tinh thần thoải mái: Người mới chơi dễ cảm thấy áp lực khi không đổ được nhiều pin. Hãy nhớ rằng bowling là để vui vẻ và rèn luyện. Giữ bình tĩnh, hít thở đều và thả lỏng vai tay khi ném. Nếu lỡ có cú ném hỏng (gutter hoặc chỉ đổ ít pin), đừng nản chí – hãy tập trung cho lần ném sau.
• Quan sát và học hỏi: Bạn có thể học hỏi kỹ thuật bằng cách quan sát những người chơi tốt ở bên cạnh hoặc xem các hướng dẫn trên mạng. Chú ý cách họ cầm bóng, bước chân và thả bóng, từ đó áp dụng vào lối chơi của mình. Nếu có điều kiện, rủ một người có kinh nghiệm chơi cùng để họ góp ý cho bạn.

Trang phục chơi bowling phù hợp

• Áo bowling: Đây thường là lựa chọn hàng đầu của những người chơi bowling chuyên nghiệp hoặc trong các giải đấu yêu cầu áo đồng phục đội, nhóm bowling. Áo bowling thường có kiểu dáng như áo sơ mi cổ bẻ hoặc cổ tàu, tay ngắn, form rộng rãi. Chất liệu vải may áo thường mỏng nhẹ, thoáng khí để người mặc cảm thấy mát mẻ, thấm hút mồ hôi tốt. Nhờ đó, bạn sẽ không bị nóng bức hay khó chịu khi vận động liên tục. Nếu chơi bowling giải trí, bạn không bắt buộc phải mặc áo bowling chuyên dụng, nhưng một chiếc áo phông hoặc áo sơ mi thoải mái với chất liệu co giãn, thấm mồ hôi cũng rất nên được ưu tiên. Tránh mặc áo quá chật (hạn chế sải tay) hoặc quá rộng dài (vướng víu khi vung tay).

Áo bowling – trang phục đặc trưng giúp người chơi thoải mái khi vận động.

• Quần và trang phục khác: Bạn nên mặc quần dài hoặc quần lửng chất liệu co giãn hoặc vải mềm để dễ bước đi và cúi người. Quần jeans bó cứng hoặc váy quá ngắn có thể không phù hợp khi phải thực hiện động tác chân rộng và trượt. Nhiều người chọn quần thể thao, quần kaki co giãn hoặc thậm chí quần shorts (nếu môi trường cho phép) để chơi bowling thoải mái. Đối với nữ, quần legging hoặc quần thể thao là lựa chọn tốt hơn váy, vì váy có thể gây bất tiện khi cúi người. Bên cạnh đó, nên tháo bớt các phụ kiện trang sức rườm rà (vòng tay, nhẫn lớn) để không ảnh hưởng đến việc cầm bóng và vung tay.
• Giày bowling: Như đã đề cập, giày bowling là phần trang phục bắt buộc khi chơi ở bất kỳ trung tâm bowling nào. Hãy đảm bảo bạn chọn đôi giày vừa chân, buộc dây chắc chắn. Giày quá rộng có thể khiến chân bạn bị tuột và mất thăng bằng khi trượt, trong khi giày quá chật sẽ làm đau chân, ảnh hưởng đến bước chạy đà. Nếu bạn mang vớ (tất), chọn loại thấm hút mồ hôi để chân luôn khô thoáng bên trong giày.
• Các phụ kiện hỗ trợ khác: Nếu bạn hay ra mồ hôi tay, mang theo một khăn nhỏ để lau tay thường xuyên, tránh tình trạng trơn trượt khi cầm bóng. Ngoài ra, có thể sử dụng bột chống trượt (rosin bag) cho tay hoặc xịt dung dịch làm khô tay do các trung tâm bowling cung cấp. Một số người chơi chuyên nghiệp mặc băng cổ tay hoặc bao tay bowling có gắn khung hỗ trợ để giữ cổ tay thẳng khi vung bóng – phụ kiện này giúp cú ném ổn định hơn nhưng người mới chưa cần thiết, bạn có thể thử sau khi đã chơi thành thạo căn bản.

Lưu ý và quy tắc ứng xử khi chơi bowling

1. Tuân thủ quy định về giày dép: Bạn phải mang giày bowling chuyên dụng do trung tâm cung cấp hoặc giày của bạn được trung tâm chấp nhận. Không đi giày thể thao thường, giày cao gót hay dép lên khu vực chơi, vì sàn bowling rất trơn do được phủ dầu; mang giày không phù hợp có thể gây trượt ngã cho bạn và làm hỏng sàn lane. Nếu bạn không có giày bowling riêng, hãy mượn tại quầy và đi tất sạch sẽ khi mang giày chung.

2. Nhường lượt và giữ trật tự: Bowling thường chơi theo nhóm, mỗi người lần lượt ném theo thứ tự. Hãy tôn trọng lượt chơi của người khác – chỉ bước lên thực hiện khi đến lượt mình. Đặc biệt, nếu bạn chơi cạnh làn khác đang có người, quy tắc quốc tế là người ở làn bên phải được ưu tiên ném trước nếu cả hai chuẩn bị ném cùng lúc. Vì vậy, nếu bạn thấy người ở lane bên phải đang đứng vào vị trí chuẩn bị ném thì hãy chờ họ ném xong rồi hãy thực hiện cú ném của mình (và ngược lại, họ cũng sẽ nhường bạn nếu đến lượt bạn trước). Sau khi ném xong, bạn nên bước xuống khỏi khu vực chạy đà để người khác tiến lên, tránh đứng mãi ở đó gây cản trở. Giữ trật tự chung: không la hét ồn ào hoặc chạy nhảy trên khu vực chơi, vì điều đó có thể làm phiền người xung quanh đang tập trung.

3. Giữ gìn an toàn khi ném bóng: Luôn đợi máy dựng pin và dọn pin xong, các pin đã ổn định rồi mới ném bóng. Tuyệt đối không ném khi có nhân viên hay ai đó phía trước trên đường băng. Khi ném, không vung bóng quá mạnh đến mức mất kiểm soát. Một cú ném quá sức có thể khiến bạn trượt chân hoặc bóng rơi thẳng xuống sàn gây tiếng ồn lớn và có nguy cơ chấn thương. Ngược lại, cũng không nên ném bóng quá nhẹ hoặc do dự, dễ khiến bóng lạc hướng. Hãy thả bóng với lực vừa phải, kiểm soát được. Đặc biệt không bước qua vạch foul: sàn phía trước vạch rất trơn do dầu, bạn sẽ té ngã nếu cố bước vào. Nếu bóng không may mắc kẹt trên lane hoặc gutter, không tự ý đi vào lane lấy bóng mà hãy báo nhân viên để họ xử lý, vì đi vào khu vực trơn sẽ rất nguy hiểm.

4. Không đùa nghịch trên khu vực chơi: Hạn chế tối đa việc đùa giỡn, xô đẩy nhau ở khu vực các lane bowling. Nhớ rằng sàn approach và lane đều được phủ dầu trơn, chạy nhảy hoặc đẩy nhau có thể dẫn đến tai nạn. Nhiều trung tâm bowling cũng cấm mang đồ ăn thức uống ra khu vực đường lane để tránh đổ ra sàn gây trơn trượt. Hãy tuân thủ các biển báo và hướng dẫn an toàn được dán tại trung tâm (nếu có). Việc nghiêm túc chấp hành các quy định an toàn sẽ bảo vệ chính bạn và những người chơi xung quanh.

5. Tôn trọng không gian chung: Bowling là nơi công cộng, hãy giữ ý thức tốt để mọi người cùng vui. Tránh nói tục, la ó khi thất bại. Cổ vũ bạn bè thì nên chừng mực, không hò hét thái quá ảnh hưởng lane bên cạnh. Nếu bạn mang theo trẻ em, hãy trông chừng các bé, không để bé chạy sang lane khác hoặc nghịch máy móc nguy hiểm. Việc chia sẻ làn ném và cư xử lịch sự sẽ giúp tất cả có trải nghiệm vui vẻ. Mỗi khi thực hiện xong một lượt, bạn có thể đập tay chúc mừng đồng đội, nhưng cũng đừng quên động viên cả khi họ ném hỏng để giữ tinh thần tích cực.

6. Bảo vệ thiết bị và cơ sở vật chất: Đối xử tốt với dụng cụ và thiết bị bowling như chính đồ dùng của bạn. Không nên cố tình ném bóng thật mạnh để "trút giận" vì dễ làm xước bóng, hỏng sàn và có thể gãy pin. Cũng không dùng chân đá vào pin hay ném nhiều hơn một bóng cùng lúc. Sau khi chơi xong, hãy trả lại giày, bóng, khăn (nếu mượn) cho trung tâm. Việc làm rơi hỏng bóng hoặc làm đứt dây máy móc có thể khiến bạn phải bồi thường thiệt hại. Do đó, hãy luôn sử dụng thiết bị đúng cách: cầm bóng bằng hai tay khi lấy từ máy trả bóng, không thò tay vào máy nhả bóng, giữ gìn giày sạch sẽ.

Người chơi không được bước qua vạch foul line để đảm bảo an toàn.

  

Bowling là môn thể thao cộng đồng, cần nhường lượt và giữ lịch sự.

Dịch vụ áo Bowling thiết kế theo yêu cầu tại DNY Sport

Áo bowling thiết kế theo yêu cầu của DNY Sport – đồng hành cùng bạn trên mọi làn ném.